U kent het vast wel. Je hoort of ziet iets en plots gaat de film over het verleden draaien. Mij verging het vanochtend net zo toen ik uit het niets besloot mijn kledingkast eens grondig uit te mesten. Nadat de ene na de andere plunje op bed belandde raakten mijn handen plots een bijzonder kledingstuk: het vest van mijn moeder. Zachte grijze angorawol, gebreid volgens een ingewikkeld patroon, riep direct het beeld op van mijn moeder rustig zittend in haar stoel met in haar handen tikkende breipennen.
Met gesloten ogen droomde ik verder. Als in een biografie gevoed door een fotoboek verscheen ze eerst als klein meisje. Een grote strik in het haar, op haar neus een ronde bril om haar oogstand te corrigeren. Een afwijking die haar levenslang zou hinderen. Geleidelijk zie ik haar opgroeien tot de vrouw die trouwde met mijn vader. Beelden van het tweetal vrolijk lachend met haar ouders en schoonouders of aan de pier van Harlingen zijn zo vertrouwd dat het bijna voelt alsof ik er bij was. Wat uiteraard pas jaren later gebeurde: na de geboorte van mijn zus en voor de komst van mijn broer.
Mijn relatie met mijn moeder verliep in een golfbeweging. Als peuter was ze mijn universum. De mama die wekelijks naast me in de taxi zat op weg naar het ziekenhuis waar ik heen moest voor chemo of bestralingen. Tijdens mijn puberteit ging ik me tegen diezelfde goedbedoelde bezorgdheid flink verzetten. Ongetwijfeld zwakt de tijd nare herinneringen af maar de keer dat ze mij met rake klappen terecht wees omdat ik te laat thuis was, staan me nog helder voor de geest.
Na deze roerige periode ontstond er een verhouding gebaseerd op gelijkwaardigheid. Langzaam werd ze de moeder die wist van mijn twijfels over het krijgen van kinderen of het aangaan van een relatie. Pas tegen het einde van haar leven heeft mijn moeder de jas van schaamte, die ze haar hele leven droeg, uitgedaan. De kwetsbaarheid die ze toonde ontroerde me intens.
Kilte dwong me ertoe het opruimen te hervatten. Nog even stak ik mijn neus in het breisel. Haar lichaamsgeur is al geruime tijd verdwenen, haar aanwezigheid nog lang niet.
Het vest ligt weer in de kast.
©Sophie Dijkgraaff